3
« : Ekim 30, 2009, 04:27:25 ÖS »
T.C.
DANIŞTAY
8. DAIRE
Esas No.
2008/10580
Tarihi
02.03.2009
KAVRAMLAR
SEVİYE BELİRLEME SINAVI
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ORTAÖĞRETİM KURUMLARINA GEÇİŞ YÖNERGESİ
DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ
ÖZET
BU AÇIDAN DAVA KONUSU YÖNERGENİN 11. MADDESİNİN 1. FIKRASI DEĞERLENDİRİLDİĞİNDE, BAŞARI NOTUNUN HESAPLANMASINDA ÖĞRENCİNİN ÖĞRENİM SIRASINDA GÖSTERECEĞİ PERFORMANSIN KATKISININ ( %25 ) OLDUKÇA DÜŞÜK TUTULDUĞU, ÖĞRENCİNİN AİLESİNİN SOSYAL STATÜ VE EKONOMİK KOŞULLARINA BAĞLI OLARAK ÖZEL KURSLARIN YARDIMIYLA HAZIRLANABİLECEĞİ VE BU SURETLE BAŞARI ORANINI ARTIRABİLECEĞİ SEVİYE BELİRLEME SINAVININ KATKISININ İSE ÇOK YÜKSEK ( %70 ) BİR ORANDA BELİRLENDİĞİ, BU DURUMUN, GETİRİLEN YENİ SİSTEMİN AMACINA ULAŞMASINA İMKAN VERMEYECEĞİ VE ADİL OLMAYAN BİR SONUÇ DOĞURACAĞI AÇIKTIR
DAVANIN ÖZETİ : İlköğretim 7. sınıf öğrencisi olan davacının, Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sistemi kapsamında girdiği 2008 yılı Seviye Belirleme Sınavında almış olduğu sınıf puanının ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinin 9., 10. ve 11. maddelerinin iptali ve yürütmenin durdurulması istemidir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Ölçme tekniği itibariyle ölçme ve çağın gereklerine uygun olarak sürecin ve performansın değerlendirileceği, öğrenciyi okula çeken bir düzenleme olan ve 6., 7. ve 8. sınıflarda, öğrencilerin derslerden o yılın öğretim programlarında belirtilen kazanımları elde etme seviyesinin ölçüldüğü seviye tespit sınavlarının, bir yarışma ve sıralama amacına yönelik olmayan, öğrencinin öğretim programlarında hedeflenen kazanımlarını elde etme seviyesinin ölçülmesine yönelik sorularla yapıldığı, bu sistemle, sınav sonucuna okul başarısının yanında davranış puanlarının da ilave edildiği, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ... DÜŞÜNCESİ : Dava, İlköğretim 7. sınıf öğrencisi olan davacının Ortaöğretim kurumlarına geçiş sistemi kapsamında girdiği 2008 Seviye belirleme Sınavında almış olduğu sınıf puanının ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinin 9., 10. ve 11. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
28.11.1964 gün ve 11868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinin 2. maddesinde ortaokullar ve liselerin eğitim ve öğretim işlerinde, öğrencinin, Türkiye Cumhuriyetinin, milli ahlakı benimsemiş ve olumlu bilim anlayışını kazanmış, çalışkan, yararlı bir yurttaş olarak yetişmesini, müfredatı programlarla saptanan ve yüksek öğrenimi izlemek için gerekli bulunan bilgi ve kültür düzeyine erişmesini, bilgilerini uygulama alanında kullanım yollarını öğrenmesini ve ileride meslek seçmesini kolaylaştıracak surette yeteneklerinin geliştirilmesini, iyi alışkanlıklar, maharetler kazanmasını ve ruhça ve bedenen sağlam olmasını amaç sayacağı belirtilmiş olup, yükseköğretime geçişte basamak olan ve zorunlu olmayan lise eğitimini bu amaçlar kapsamında her lisede aynı koşullarla vermek milli eğitimin gereğidir.
Anılan yönetmeliğin 6.10.2007 gün ve 26665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değişik 89. maddesine göre liselere öğrenci kaydının 6., 7. ve 8. sınıf sonlarında yapılacak seviye belirleme sınav sonuçlarına göre yapılacağı düzenlenmiştir.
Bu hale göre, ülkemizde ilköğretimden orta öğretime geçişte sınav odaklı eğitim yaklaşımının, eğitim sisteminin en önemli sorunlarından biri olduğu göz önünde bulundurulduğunda, liselere yerleştirmede sınav sisteminin uygulanması; aynı Yönetmelikle ve dayandığı temel yasalarla amaçlananın dışında liselerdeki eğitimi kaliteli ve daha az kaliteli olarak değerlendirip, bu okullara girecek olan öğrencileri de bu sınav sonuçlarına göre değerlendirerek, fırsat eşitliğini sağlamayı engelleyecektir.
Öte yandan, sınav odaklı sistem nedeniyle bu sınavlara hazırlanmak için olanakları olanların dershanelere yönlendirilmeleri de kaçınılmazdır. Kaldı ki bu sınavların ilköğretimin 6. sınıfından itibaren başlaması da dershaneye gitme olanakları olanlar açısından şans olarak değerlendirilse dahi küçük yaşlarda dershane ve okul arasında koşuşturmaya neden olacak, olanakları olmayanlar açısından ise külliyen fırsat eşitsizliğine neden olacaktır.
Bu itibarla, eğitimin genel ilkelerine aykırı olan ve dershanelere yönlendirmeyi teşvik edici olan yönetmelik hükümlerine dayanılarak düzenlenmiş Yönerge hükümlerinde ve bu Yönergeye göre davacının 2008 yılında girdiği Seviye Belirleme Sınavı ile bu sınav sonucu hesaplanan sınıf puanında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, Yönergenin 9., 10. ve 11. maddeleri ile davacının 2008 yılı Seviye Belirleme Sınavı sonucu hesaplanan sınıf puanının yürütmelerinin durdurulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı ... Düşüncesi : Yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmediği anlaşıldığından, istemin reddi gerekeceği düşünülmektedir.
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
KARAR : Uyuşmazlık; ilköğretim 7. sınıf öğrencisi olan davacının ortaöğretim kurumlarına geçiş sistemi kapsamında girdiği 2008 yılı seviye belirleme sınavında almış olduğu sınıf puanının ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinin 9. 10. ve 11. maddelerinin iptali isteminden doğmuştur.
28.11.1964 tarih ve 11868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lise ve Ortaokullar yönetmeliğinin 6.10.2007 gün ve 26665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değişik 89. maddesinde \\\" Liselere öğrenci kaydının, 08.12.2004 tarih ve 25664 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliğinde belirtilen çalışma takvimine, merkezi sistem sınavıyla öğrenci alan orta öğretim kurumlarına ise ilköğretimin 6., 7. ve 8 sınıflarında ders yılı sonunda yapılan seviye belirleme sınavı puanları, bu sınıflara ait yıl sonu başarı puanları ve davranış puanlarına göre yapılır. Sınavlar ve seçme ve yerleştirme ile ilgili esas ve usuller yönerge ile belirlenir.\\\" kuralı getirilmiş, bu kurallara göre hazırlanmış 26.10.2007 yayın tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinde, seviye belirleme sınavlarının nasıl yapılacağı ve bu sınavda etkili olan puanlar belirtilerek \\\"Tanımlar\\\" başlıklı 4. maddesinde, davranış puanının, ilköğretim kurumlarında, ders yılı sonunda öğrencilerin, davranış, beceri, tutum ve değer kazanımları ile ilgili olarak belirlenen ölçütlere göre ders öğretmenleri tarafından takdir edilen puanların ortalaması olduğu, yıl sonu başarı puanının derslerin ağırlıklı yıl sonu puanları toplamının o derslere ait haftalık ders saatleri toplamına bölümü ile elde edilen puan olduğu, sınıf puanının ise ilköğretim kurumlarının 6., 7. ve 8 inci sınıf öğrencileri için her yıl hesaplanan seviye belirleme sınavı yıl sonu başarı puanı ve davranış puanlarının, belirlenen oranlarda toplamı ile elde edilen puanı ifade ettiği belirtilmiştir.
Yukarıda anılan Yönergenin iptali istenilen 9. maddesinde, Öğrencinin derslerden aldığı yıl sonu puanlarının, o derslere ait haftalık ders saati ile çarpılarak ağırlıklı yıl sonu puanlarının hesaplanacağı, bu puanların toplamının, o derslere ait haftalık ders saati toplamına bölünmesi ile de yıl sonu başarı puanının hesaplanacağı, puanlamanın 100 tam puan üzerinden yapılacağı, okuldaki 6 ncı, 7 nci ve 8 inci sınıflardaki en yüksek puanın 500 tam puana dönüştürüleceği, 10. maddesinde, davranış puanının, öğrencinin okul içindeki davranışlarının, okul kurallarına bağlılığının, sosyal gelişiminin, sosyal çevresiyle ilişkilerinin ayrıca Bakanlıkça ilan edilecek ölçütlere göre değerlendirileceği, davranış puanının, öğrencinin derslerine fiilen giren tüm öğretmenlerin ders yılı sonunda ayrı ayrı verecekleri puanların aritmetik ortalaması alınarak elde edileceği, puanlamanın 100 tam puan üzerinden yapılacağı ve 500 tam puanına dünüştürüleceği, sınıf puanının ve orta öğretime yerleştirme puanının hesaplanmasına ilişkin 11. maddesinde de, sınıf puanının; o yılın seviye belirleme sınavı puanının % 70\\\'i, yıl sonu başarı puanının %25\\\'i ve davranış puanının % 5\\\'i esas alınarak elde edileceği, herhangi bir sebeple seviye belirleme sınavına katılamayan öğrencinin seviye belirleme sınavı puanının, o yıla ait en düşük seviye belirleme sınavı puanı olduğu, Ortaöğretime Yerleştirme Puanı ( OYP ); 6 ncı sınıf puanının %25 i, 7 nci sınıf, sınıf puanının %35 i ve 8 nci sınıf, sınıf puanının %40 ı toplanarak elde edileceği hükme bağlanmıştır.
Davacı tarafından iptali istenilen Yönerge hükümleriyle başarının ölçülmediği, okuldaki en yüksek puanın tam olarak kabulü halinde okullar arasında farklılıklara neden olduğu ve bunun da eşitlik ilkesine aykırı olduğu ileri sürülmüşse de, ilköğretimin 6., 7. ve 8. sınıflarında yapılacak olan seviye belirleme sınavlarıyla Yönergenin 9. maddesinde belirtilen yıl sonu başarı puanının, bu sınavlarda etkili olarak ortaöğretime yerleştirme puanında göz önünde bulundurulmasının, öğrencilerin ilköğretim boyunca okulda göstermiş oldukları başarının değerlendirilmesi bakımından hukuka aykırı olmadığı gibi, puanlamanın 100 tam puan üzerinden yapılarak, okuldaki 6., 7. ve 8.sınıflardaki en yüksek puanın 500 tam puana dönüştürülmesi ise okullar arasındaki not değerlendirmesi arasındaki farkının kaldırılması yönünden hukuka aykırı görülmemiştir.
Yönergenin iptali istenilen 10. maddesindeki davranış puanı ile ilgili düzenleme ve 11. maddedeki davranış puanının sınıf puanının %5\\\'ini oluşturacağı hakkındaki düzenlemeye gelince, seviye belirleme sınavlarının aslında öğrencilerin başarılarını yıllara yayan bir süreçte ölçerek, bu sonuçlara göre liselere yerleştirilmek amacıyla yapıldığı düşünülürse, bu sınavlara katılacak olan 11-14 yaş grubundaki yetişme çağındaki çocukların kişiliklerini oturtmaya çalıştıkları ve bu aşamada pek çok faktörden etkilendikleri davranışlarının, başarılı ya da başarısızlık olarak değerlendirilmesi ölçme/değerlendirme kriterlerine uygun bulunmamıştır.
Kaldı ki, yukarıda sözü edilen Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinin 4.maddesinde tanımlanan, 10. maddesinde de \\\"Bakanlıkça ilan edilecek ölçütlere göre değerlendirilip,\\\" denilmek suretiyle soyut bir şekilde ifade edilen davranış puanının, bu puanı verecek öğretmenlerle çocuklar arasındaki olumlu yada olumsuz iletişime göre subjektif değerlendirmeyi içerebileceği de kuşkusuzdur.
Bu itibarla, liselere öğrenci kaydının yapılabilmesi için öğrencilerin seviye belirleme sınavlarına girip, bu sınav sonuçlarına göre, o yılın seviye belirleme sınavı puanı ile yıl sonu başarı puanlarının esas alınarak sınıf puanlarının bulunmasında hukuka aykırılık bulunmamakta ise de, sınıf puanının hesaplanmasında davranış puanının da etkili olmasında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Öte yandan, Dairemizin 02.03.2009 gün ve E:2008/10469 sayılı kararıyla, Lise Ve Ortaokullar yönetmeliğinin 6 Ekim 2007 gün ve 26665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinin 1. maddesiyle değişik 89. maddesinin son cümlesindeki \\\" ve davranış puanlarına\\\" ibaresinin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle, iptali istenilen yönergenin davranış puanını düzenleyen 10. maddesi ve sınıf puanının ve ortaöğretime yerleştirme puanının hesaplanmasına ilişkin 11. maddesinin 1. cümlesindeki\\\" ve davranış puanının % 5\\\'i \\\" ibaresi ile davacının 2008 yılında katıldığı seviye belirleme sınavı sonuçlarına davranış puanının eklenmesi ile bulunan sınıf puanının yürütmesinin durdurulmasına oybirliği ile, Yönergenin 9. maddesi ile 11. maddesinin 2. ve 3. cümlelerinin yürütmesinin durdurulması isteminin reddine oybirliği, 11 maddenin 1. cümlesindeki,\\\"sınıf puanı; o yılın seviye belirleme sınavı puanının % 70\\\'i, yıl sonu başarı puanın % 25\\\'i esas alınarak elde edilir.\\\" ibaresinin yürütmesinin durdurulması isteminin oyçokluğu ile reddine, 02.03.2009 günü karar verildi.
KARŞI OY :
28.11.1964 tarih ve 11868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinin 06.10.2007 gün ve 26665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Lise ve Ortaokullar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesiyle değişik 89 maddesi uyarınca düzenlenen davaya konu Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Yönergesinin 11. maddesinde sınıf puanının ve ortaöğretime yerleştirme puanının hesaplanma usulü düzenlenmiş ve buna göre, sınıf puanının o yılın seviye belirleme sınavı puanının % 70\\\'i yıl sonu başarı puanının % 25 i ve davranış puanının % 5\\\'i esas alınarak elde edeceği hükme bağlanmıştır.
Öğrencilerin tercihlerine göre liselere kayıt yaptırabilmek için 6., 7. ve 8 sınıf sonlarında yapılan sınav sonucu ve öğrencinin öğrenim sırasında göstermiş olduğu performans ve okul başarısının tek bir sınavla değil yıllara yayılan süreçte değerlendirilmesi hukuka uygun olmakla beraber ortaöğretime yerleştirme puanına etken olan faktörlerin katkılarının da adil olması, sistemin daha objektif kriterlerle çalışması sonucunu doğuracaktır.
Bu açıdan dava konusu Yönergenin 11. maddesinin 1. fıkrası değerlendirildiğinde, başarı notunun hesaplanmasında öğrencinin öğrenim sırasında göstereceği performansın katkısının ( %25 ) oldukça düşük tutulduğu, öğrencinin ailesinin sosyal statü ve ekonomik koşullarına bağlı olarak özel kursların yardımıyla hazırlanabileceği ve bu suretle başarı oranını artırabileceği Seviye Belirleme Sınavının katkısının ise çok yüksek ( %70 ) bir oranda belirlendiği, bu durumun, getirilen yeni sistemin amacına ulaşmasına imkan vermeyeceği ve adil olmayan bir sonuç doğuracağı açıktır.
Bu itibarla iptali istenilen yönergenin 11. maddesinin 1. cümlesindeki, sınıf puanının elde edilmesindeki faktörlerin katkı oranlarının adil olmadığı düşüncesiyle 11. maddenin 1. cümlesinin tamamının yürütmesinin durdurulması gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.
İletileri Göster